De wetgeving inzake overheidsopdrachten is een zeer specifieke regelgeving die de randvoorwaarden uitzet waarbinnen aanbestedende overheden opdrachten kunnen sluiten met derden. De regel dat een overheid niet zomaar vrijelijk contracten kan sluiten, maar in de plaats daarvan mededinging dient te organiseren is één van de meest elementaire uitgangspunten van die regelgeving.

Ons kantoor heeft een ruime expertise in de begeleiding van besturen in het kader van aanbestedingsprocedures vanaf het prille begin tot aan de uitvoering van de opdracht. Het kantoor verleent op maat gemaakt advies over alle daarmee verband houdende vragen en bouwde een expertise op inzake de redactie en nazicht van bestekken, selectie- en gunningsbeslissingen, enz.

Zij staat tevens overheden bij in deze materie ten overstaan van de Raad van State (UDN, nietigverklaring) en de burgerlijke rechtbank, ook wat betreft procedures inzake schadeloosstelling in geval van onwettige gunningsbeslissingen.

Er bestaan een hele reeks zakelijke rechten in het Belgisch rechtsbestel: het eigendomsrecht, erfdienstbaarheden, recht van opstal, vruchtgebruik, mede-eigendom, enz. ..
Ook overheden worden frequent met kwesties inzake zakelijke rechten geconfronteerd. Op regelmatige basis worden zij ook aangesproken op het vlak van burenhinder. Zij zijn immers ook gehouden om de schade die zij veroorzaken ingevolge hinder die de ernstige ongemakken overschrijdt, te vergoeden.

Een onteigening is een verregaande en ingrijpende juridische procedure waarbij de overheid op eenzijdige wijze bezit neemt van onroerende goederen die nodig zijn om werken van openbaar nut of algemeen belang uit te voeren, zoals bijvoorbeeld de aanleg van een autosnelweg. Dit kan uitsluitend indien voldaan is aan de voorwaarden uit art. 16 van de Grondwet. Het kantoor heeft een ruime expertise in deze materie en staat overheden bij zowel in het kader van adviesverlening als in het kader van administratieve en gerechtelijke procedures.

Met de term domeingoederen wordt verwezen naar de goederen behorend tot het patrimonium van publiekrechtelijke rechtspersonen zoals de Staat, gemeenschappen, gewesten, provincies, gemeenten, en andere publiekrechtelijke rechtspersonen (zoals OCMW’s, NMBS, …). Domeingoederen worden ingedeeld in openbare en private domeingoederen. Openbare domeingoederen hebben een bijzonder statuut. Zij zijn bestemd tot het gebruik van allen en zijn niet verhandelbaar. In beginsel geldt dat zij niet bezwaard kunnen worden met persoonlijke of zakelijke rechten, al bestaan daarop uitzonderingen. Voor private domeingoederen gelden deze beperkingen niet. In beginsel is op deze goederen het gemeen recht van toepassing. Het kantoor staat overheden graag bij omtrent vraagstukken inzake domeingoederen.

Ook de overheid kan een fout maken en is verplicht om de schade die daardoor veroorzaakt wordt, te vergoeden. Meer dan ooit worden besturen ook daadwerkelijk aangesproken wanneer zij bij de uitoefening van hun bevoegdheden fouten maken. Het kantoor heeft een ruime expertise in de begeleiding en het adviseren van besturen die geconfronteerd worden met aansprakelijkheidsvorderingen.
Daarnaast is er een duidelijke trend waarneembaar dat overheden steeds vaker verplicht worden derden te vergoeden in het kader van een niet foutief handelen. Het traditionele uitgangsprincipe dat een eigendomsbeperking (door bvb. de oplegging van een last) in beginsel geen aanleiding geeft tot een vergoeding of compensatie brokkelt meer en meer af onder invloed van het GBOL-beginsel (beginsel van de gelijkheid van de burgers voor openbare lasten) dat voorziet dat een overheid niet zonder vergoeding beperkingen kan opleggen aan een eigendomsrecht die de last te boven gaat die in het algemeen belang aan een particulier kan worden opgelegd.

Steden en gemeenten zijn uiteraard sterk afhankelijk van hun administratie. Bijgevolg hebben besturen in het verleden verschillende rechten toegekend aan hun ambtenaren in ruil voor hun loyaliteit, zorgvuldigheid en integriteit.
Belangrijk is dat deze rechten en plichten op een rechtszekere en transparante manier worden vastgesteld. Een duidelijke, toegankelijke en volledige rechtspositieregeling is daarvoor onontbeerlijk. Deze akte moet alle regels bevatten die de statutaire verhouding beheersen tussen de ambtenaar en het bestuur.

Voor het geval dat de ambtenaar zijn plichten ten aanzien van het bestuur schendt, kan zij beroep doen op de daarin opgenomen tuchtregeling. Deze regeling voorziet in de essentiële regels voor een tuchtprocedure en een eventuele tuchtstraf.
In de praktijk vechten ambtenaren hun tuchtvervolging en straf vaak aan bij de beroepscommissie voor tuchtzaken en de Raad van State en dit met succes. De redenen voor dit succes zijn grotendeels te categoriseren als (1) een onduidelijke regeling in de rechtspositieregeling, (2) een verkeerde toepassing van de regels uit de rechtspositieregeling en (3) een miskenning van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zoals de materiële motiveringsplicht en het proportionaliteitsbeginsel. Ons kantoor staat besturen graag bij het optimaliseren van de tuchtvervolging bij via zowel adviesverlening als juridische bijstand in het kader van een beroepsprocedure.

Onder het begrip bestuursrecht kan het geheel van rechtsregels begrepen worden die verband houden met de organisatie, de bevoegdheden en de werking van besturen.
Het decreet Lokaal Bestuur (afgekort DLB) omvat bijvoorbeeld alle organieke regels over de gemeenten (zoals regels inzake het bestuur van gemeenten, de onderscheiden bevoegdheden van de gemeentelijke organen, de werking van het bestuur, toezicht op het bestuur, participatie van de burger, enz.) en openbare centra voor maatschappelijk welzijn, alsmede regels inzake intergemeentelijke samenwerking. De Nieuwe Gemeentewet voorziet daarnaast nog in een reeks bevoegdheden van gemeenten en burgemeester.
Het Bestuursdecreet bevat dan weer de regels inzake de toegang tot bestuursdocumenten, hergebruik van overheidsinformatie en nadere regelgeving m.b.t. de communicatie tussen overheid en burgers.

Steden en gemeenten beschikken over verschillende instrumenten om de openbare orde te verzekeren zonder (voorafgaande) tussenkomst van de rechter. Zo kan de burgemeester politiemaatregelen nemen om de openbare rust, veiligheid en gezondheid te vrijwaren of te herstellen.
Daarnaast kunnen lokale besturen reglementen uitvaardigen waarvan overtredingen gesanctioneerd worden met gemeentelijke administratieve sancties zoals bv. GAS-boetes.
Lokale administraties zullen ondervonden hebben dat burgers tegenwoordig zich niet snel neerleggen bij een handhavend optreden van het bestuur. Er wordt een feller verweer gevoerd tegen politiemaatregelen en administratieve sancties en dit vooral op vlak van procedurele aspecten en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Bijgevolg zal het bestuur meer aandacht moeten besteden aan aspecten zoals bewijsvergaring, de juridische kwalificatie van de feiten, het hoorrecht, de motivering van de besluitvorming en de verplichte vermeldingen in de kennisgeving van de maatregel / sanctie. Zonder een sterk administratief dossier riskeert zelfs de meest flagrante overtreding onbestraft te zullen blijven door een succesvol beroep. Ons kantoor heeft een ruime ervaring in dit opzicht en staat overheden graag bij, gaande van preventieve adviesverlening tot bijstand in beroepsprocedures ten overstaan van de Raad van State en de gewone rechtbanken.