De wijziging van iemand zijn afstammingsband kan ertoe leiden dat hierdoor ook de familienaam aangepast zal worden. Op 1 maart 2024 is er nieuwe regelgeving in werking getreden omtrent deze naamsverandering na de wijziging van een afstammingsband.
De betreffende wet van 19 december 2023 zorgt er onder andere voor dat minderjarige kinderen die de leeftijd van twaalf jaar bereikt hebben nu mee inspraak krijgen in de naamsverandering en er niet langer zonder hun instemming een wijziging kan worden doorgevoerd aan hun familienaam. Bovendien wordt het ‘vetorecht’ van de ouder ten aanzien van wie de afstamming reeds vaststond bij de vaststelling van een nieuwe afstammingsband opgeheven. Ten slotte zal het kind de dubbele naam van de beide ouders in alfabetische volgorde dragen indien laatstgenoemden niet tot een overeenstemming kunnen komen en zolang het kind dat ouder is dan 12 jaar instemt met een naamswijziging.
In het kader van een afstammingsprocedure, kunnen zich verschillende hypothesen voordoen:
- Er wordt één afstammingsband gevestigd/behouden
Wanneer het kind na een succesvolle procedure inzake de wijziging van een afstammingsband nog maar één – al dan niet nieuwe – afstammingsband met een ouder heeft, zal het kind de naam dragen van de persoon ten aanzien van wie deze afstammingsband gevestigd is.
Naar aanleiding van de nieuwe regelgeving zal een kind die de leeftijd van 12 jaar bereikt heeft moeten instemmen met een naamswijziging. Het kind kan er bijgevolg voor kiezen om de oorspronkelijke naam ongewijzigd te laten. Voor deze wetswijziging was enkel de instemming van het kind vereist voor een naamswijziging zo deze meerderjarig is.
Voorbeeld: Dochter Sanne Claes had oorspronkelijk een afstammingsband met de heer Claes en mevrouw Wouters. Het vaderschap van de heer Claes wordt succesvol betwist. Bijgevolg heeft Sanne alleen nog maar een afstammingsband met haar moeder, mevrouw Wouters. Derhalve zal haar naam wijzigen naar Sanne Wouters. Als Sanne de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt, kan zij zich verzetten tegen deze naamsverandering en er voor opteren om verder de naam Claes te blijven dragen.
- Er wordt een tweede afstammingsband gevestigd
Een andere situatie doet zich voor wanneer het kind al één afstammingsband had en er na een succesvolle vordering tot vaststelling van een afstammingsband een tweede afstammingsband wordt gevestigd.
Conform de vorige regelgeving, bleef de naam van het kind in die situaties onveranderd. De beide ouders konden dan wel samen een verklaring gaan afleggen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand, waarin zij aangeven dat zij wensen dat het kind voortaan toch de naam draagt van de persoon ten aanzien van wie de tweede afstammingsband werd gevestigd, dan wel een dubbele naam samengesteld uit hun beide namen. Deze regelgeving zorgde er bijgevolg voor dat de persoon ten aanzien van wie de eerste afstammingsband reeds gevestigd was, volledig de touwtjes in handen had (‘vetorecht’) over het al dan niet wijzigen van de naam van het kind.
Thans hebben de ouders bij de wijziging van de afstammingsband – weliswaar als het kind nog minderjarig is – de keuze om de aanvankelijke familienaam van het kind te behouden, dan wel te veranderen naar de familienaam van de persoon ten aanzien van wie de tweede afstammingsband is gevestigd of te wijzigen naar een dubbele naam. Zij moeten hiervoor dan ook niet meer zelf naar de ambtenaar van de burgerlijke stand gaan. In geval van onenigheid tussen de ouders, zal het kind voortaan een dubbele naam dragen, dit in alfabetische volgorde, met niet meer dan één naam voor elk van hen.
Ook hier zal het kind die de leeftijd van 12 jaar bereikt heeft conform de nieuwe regelgeving zijn toestemming moeten geven opdat zijn naam gewijzigd zou kunnen worden. Het kind kan er bijgevolg voor kiezen om de oorspronkelijke naam ongewijzigd te laten.
Als het kind meerderjarig is, zal hij zelf mogen kiezen om zijn familienaam te behouden dan wel te wijzigen naar de naam van de andere ouder of naar een dubbele naam.
Voorbeeld: Sanne Wouters is de dochter van mevrouw Wouters. Er wordt met succes een procedure opgestart tot vaststelling van het vaderschap van de heer Claes. De ouders kunnen ervoor opteren de naam Wouters te behouden, dan wel te veranderen naar de familienaam Claes, of naar de dubbele naam Claes Wouters of Wouters Claes. Als Sanne de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt, kan zij zich verzetten tegen deze naamsverandering en er bijgevolg voor opteren om verder de familienaam Wouters te blijven dragen. Indien er geen overeenstemming bestaat tussen de ouders en Sanne zich hier niet tegen verzet, zal Sanne de familienaam Claes Wouters dragen.
- Er wordt een bestaande afstammingsband vervangen door een nieuwe
Een derde situatie doet zich voor wanneer er succesvol een afstammingsband wordt betwist en aaneensluitend daarop een nieuwe wordt gevestigd.
In dit geval hebben de ouders een beperkt keuzerecht tussen de naam van de ene ouder dan wel van de andere ouder, of een dubbele naam (ongeacht in welke volgorde).
De ouders kunnen daarentegen niet kiezen voor het behoud van de naam van de persoon wiens afstammingsband teniet werd gedaan of voor het behoud van de oorspronkelijke dubbele naam van het kind.
Dankzij de nieuwe wet wordt ook hier een nieuwe bepaling ingevoerd waarin gesteld wordt dat het kind bij gebrek aan overeenstemming tussen de ouders een dubbele naam zal dragen, in alfabetische volgorde maar met niet meer dan één naamsbestanddeel voor elk van de ouders.
Wederom kan het kind dat de leeftijd van 12 jaar bereikt heeft verhinderen dat er een wijziging aan zijn naam wordt doorgevoerd, ook al behoud het kind dan de naam van de ouder ten aanzien van wie de afstammingsband teniet werd gedaan.
Als het kind meerderjarig is, komt dit keuzerecht ook hier weer uiteraard aan hem toe.
Voorbeeld: Dochter Sanne Claes had oorspronkelijk een afstammingsband met de heer Claes en mevrouw Wouters. De afstammingsband met de heer Claes wordt succesvol betwist en er wordt een nieuwe afstammingsband gevestigd ten aanzien van de heer Hendriks. De heer Hendriks en mevrouw Wouters kunnen ervoor opteren om het kind de naam Hendriks, Wouters, Hendriks Wouters of Wouters Hendriks te laten dragen. Zij kunnen alleszins niet beslissen om de naam Sanne Claes te behouden. Indien Sanne zich niet kan vinden in de naamswijziging, kan zij er echter wel voor zorgen dat zij de naam Sanne Claes behoudt.
Voortaan zal de Familierechtbank, telkens wanneer zij in het kader van een afstammingsprocedure een afstammingsband wijzigt, in haar vonnis akte dienen te verlenen van de verklaring van de naamskeuze.
De griffier van de Rechtbank zal daarna zelf de nodige gegevens verstrekken aan de bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand, zodat deze desgevallend de noodzakelijke akten van de burgerlijke stand kan opmaken/aanpassen.
Indien u hierover verdere vragen heeft of bijstand wenst, kan u zich steeds wenden tot het team familierecht bij GEVACO Advocaten.
