Illegale tewerkstelling komt nog in veel bedrijven en sectoren voor. In het nieuws verschijnen dan ook regelmatig berichten over illegale tewerkstelling op grote werven (Proximus-werven bij uitrol glasvezelnetwerk, bouwwerf Borealis). In tegenstelling tot wat u zou denken is dit niet altijd met opzet. Het kan immers gebeuren dat een onderaannemer op wiens diensten u beroep doet een persoon tewerkstelt die de juiste papieren leek te hebben, maar wat uiteindelijk toch niet het geval blijkt te zijn. Met het decreet van 27 oktober 2023 voert de Vlaamse wetgever een nieuwe verplichting in voor aannemers waarvan de rechtstreekse contractant met buitenlandse werknemers of buitenlandse zelfstandigen samenwerkt.
Schriftelijke verklaring – Ketenaansprakelijkheid
Voorheen was het mogelijk om via een contractuele clausule de aansprakelijkheid voor illegale tewerkstelling door de rechtstreeks contractant uit te sluiten. De schriftelijke verklaring dat de onderaannemer geen illegaal verblijvende werknemers tewerkstelt en zal tewerkstellen of geen zelfstandige activiteit uitoefent zonder (geldige) verblijfsvergunning of gemachtigd te zijn tot een verblijf van meer dan 2 manden of tot vestiging in België, blijft bestaan, maar zal niet langer volstaan om de strafrechtelijke aansprakelijkheid uit te sluiten.
Het decreet van 27 oktober 2023 leg namelijk een verhoogde zorgvuldigheidsverplichting op aan de aannemer.
Verhoogde zorgvuldigheidsplicht
Indien de aannemer of intermediaire aannemer zijn aansprakelijkheid in de keten wil vermijden dan dient deze vanaf 01.01.2025 volgende voorwaarden in acht te nemen:
- De aannemer/intermediaire aannemer heeft een schriftelijke verklaring van hun rechtstreekse onderaannemer waarin wordt bevestigd dat zij geen illegale werknemers zal tewerkstellen (zie boven).
- De aannemer/intermediaire aannemer zullen bij de aanstelling van hun rechtstreekse onderaannemer de nodige zorgvuldigheid aan de dag dienen te leggen om te voorkomen dat hun rechtstreekse onderaannemer toch illegaal verblijvende onderdanen van derde landen tewerkstelt of een zelfstandige beroepsactiviteit uitoefent zonder toegelaten of gemachtigd te zijn tot een verblijf van meer dan drie maanden of tot vestiging in België.
Gegevens en documenten
Om aan deze tweede verplichting (verhoogde zorgvuldigheid) te voldoen, dient de aannemer/intermediaire aannemer bepaalde gegevens en documenten op te vragen aan de rechtstreekse onderaannemer.
De Vlaamse Regering publiceerde in een besluit van 26 april 2024 welke documenten precies dienen te worden aangeleverd door de rechtstreekse onderaannemer en waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen buitenlandse onderdanen van de Europese Unie of daarbuiten.
In het geval van zelfstandige beroepsactiviteiten door buitenlandse onderdanen van de Europese Unie:
- De onderaannemingsovereenkomst die is afgesloten tussen de aannemer of de intermediaire aannemer en de rechtstreekse onderaannemer.
- Het bewijs van een geldig paspoort of een daarmee gelijkgestelde reistitel van alle onderdanen van derde landen die worden tewerkgesteld door de rechtstreekse onderaannemer of die zelfstandige beroepsactiviteiten uitoefenen in opdracht van de rechtstreekse onderaannemer.
- Het bewijs van het recht op verblijf of de verblijfsvergunning van meer dan drie maanden in de lidstaat van de EU waar de voormelde onderdanen van derde landen verblijven.
- Het L1- en A1- formulier.
In geval van zelfstandige beroepsactiviteiten door buitenlandse onderdanen of buitenlandse werknemers van buiten de Europese Unie)
- De onderaannemingsovereenkomst die is afgesloten tussen de aannemer of de intermediaire aannemer en de rechtstreekse onderaannemer.
- Het bewijs van een geldig paspoort of een daarmee gelijkgestelde reistitel van alle onderdanen van derde landen die worden tewerkgesteld door de rechtstreekse onderaannemer of die zelfstandige beroepsactiviteiten uitoefenen in opdracht van de rechtstreekse onderaannemer.
- Het bewijs van het wettig verblijf.
- Het bewijs van een geldige Belgische toelating tot arbeid of beroepskaart van de voormelde onderdanen van derde landen.
- In voorkomend geval, een Dimona- aangifte.
Vraag herhalen en zo nodig inspectie inlichten
Indien de rechtstreekse onderaannemer de nodige gegevens/documenten niet aanlevert, moet dit verzoek herhaald worden. U doet dit best schriftelijk zodat u achteraf kan aantonen dat u deze gegevens hebt opgevraagd.
Indien de gegevens/documenten ondanks dit herhaalt verzoek niet worden bijgebracht of als blijkt dat de informatie die wordt bijgebracht onjuist is, dient de aannemer/intermediair aannemer de sociaalrechtelijke inspecteurs hiervan onmiddellijk op de hoogte te brengen.
Aansprakelijkheid
Indien u als aannemer heeft voldaan aan de twee voorwaarden (schriftelijke verklaring en verhoogde zorgvuldigheidsplicht) bent u niet aansprakelijk.
Indien echter blijkt dat u als aannemer op de hoogte was van de illegale tewerkstelling, zal u toch mee aansprakelijk gesteld worden. De sociale inspectie kan het bewijs hiervan met alle mogelijke bewijsmiddelen leveren.
Heeft u vragen? Aarzel dan niet om ons team bouwrecht te contacteren!
