De laatste jaren worden we geconfronteerd met prijsstijgingen. Of het nu prijsstijgingen zijn door Corona of door een blokkade van het Suez-kanaal, of het nu gaat om bouwmaterialen of microchips, bijna niemand is gespaard gebleven. Maar wat kan u er tegen doen? Kan u de prijsstijging doorrekenen aan uw klanten?
Stel u voor, u heeft een offerte gemaakt voor de levering van bouwmaterialen en een week nadat u de offerte heeft overgemaakt stijgen de prijzen van uw leveranciers. Kan u de prijzen van uw offerte nog verhogen en de prijsstijging doorrekenen?
Is er een overeenkomst?
Eerst en vooral is het van belang om te weten of er al een overeenkomst is tot stand gekomen.
Een offerte houdt een aanbod in en wanneer de klant de offerte bevestigt komt er een overeenkomst tot stand. In principe bent u gebonden aan de prijs wanneer er een overeenkomst tot stand is gekomen.
Heeft u een schriftelijke ondertekende overeenkomst? Ook dan bent u in principe gebonden aan de prijs die werd overeengekomen.
In nieuwe offertes kan u uiteraard uw prijs aanpassen aan de gestegen prijzen van uw leverancier, maar wat met een offerte die al werd overgemaakt of overeenkomsten die al tot stand zijn gekomen?
Offerte
Om u zo goed mogelijk te wapenen tegen prijsstijgingen kan u in uw offerte twee zaken voorzien.
Een eerste belangrijk wapen is op uw offerte een beperkte geldigheidsduur voorzien. Wanneer deze termijn verstreken is en de klant heeft nog niet besteld, kan u een bestelling op basis van de offerte weigeren omdat de geldigheidsduur verstreken is. In een nieuwe offerte kan u dan uw prijzen aanpassen.
Een tweede wat u in uw offerte kan voorzien is dat deze geen aanbod uitmaakt, dat de bestelling op basis van de offerte door de klant een aanbod uitmaakt en de overeenkomst maar tot stand komt wanneer u de bestelling aanvaardt.
Overeenkomst
Uw prijzen koppelen aan een index kan niet
Alhoewel u in principe gebonden bent aan de prijs wanneer er een overeenkomst tot stand is gekomen kan u in een overeenkomst of algemene voorwaarden een aantal clausules voorzien die u kunnen helpen in deze moeilijke tijden.
Een veel gestelde vraag is om de prijzen in een overeenkomst te koppelen aan een index. Dit kan echter niet. De wet betreffende economische herstelmaatregelen van 30 maart 1976 (u leest dit goed, een wet van 1976) verbiedt elke clausule waarbij de prijs wordt gekoppeld aan een indexcijfer. Dergelijke clausules zijn van rechtswege nietig. (Eén grote uitzondering hierop zijn huurcontracten)
Prijsaanpassingsclausule
Als een prijs niet kan gekoppeld worden aan een indexcijfer kan u dan geen clausule voorzien die het u toelaat om de prijzen eenzijdig te wijzigen?
Een prijsaanpassingsclausule is mogelijk maar moet aan een aantal strikte voorwaarden voldoen. Een clausule die u zou toelaten uw prijzen eenzijdig naar eigen goeddunken te wijzigen is niet toegelaten.
- Om geldig te zijn moet de clausule de prijsstijging laten afhangen van objectieve en controleerbare elementen. Dit kan bijvoorbeeld de prijsstijging van grondstoffen of materialen zijn. En aan de hand van de principes in de clausule zelf moet de nieuwe prijs kunnen berekend worden.
- De clausule moet ook voorzien wanneer de prijs kan aangepast worden. Is dit op vaste tijdstippen (elk jaar of elke drie maanden)? Of is dit telkens wanneer er zich een prijsstijging voordoet (bijvoorbeeld als de prijzen met meer dan 10% stijgen)?
- Daarnaast moet u oppassen dat als de grondstofprijs met 10% stijgt de clausule niet voorziet dat uw totale prijs met 10% stijgt. Uw prijs is immers samengesteld uit meer dan de grondstofprijzen. Enkel het deel van uw prijs dat bestaat uit de grondstofprijs mag mee stijgen.
- Uw prijs mag ook maar maximaal met 80% van de oorspronkelijke prijs stijgen. Dit maximum is ook wettelijk voorzien en hier steekt de wet betreffende economische herstelmaatregelen van 30 maart 1976 weer zijn kop op. Een oorspronkelijk prijs van 100 EUR mag dus maximaal tot 180 EUR stijgen.
Een laatste vraag bij een prijsaanpassingsclausule is of de prijs ook moet kunnen dalen. De grondstofprijzen van uw leveranciers zouden ook terug kunnen dalen. Moet een prijsaanpassingsclausule dan ook voorzien dat uw prijs mee moet dalen?
Als u een overeenkomst afsluit met een consument dan moet een prijsaanpassingsclausule om geldig te zijn ook voorzien dat de prijzen kunnen dalen. Deze wederkerigheid is wettelijk verplicht ten aanzien van consumenten.
Voor overeenkomsten met ondernemingen is er geen wettelijke verplichting tot wederkerigheid voorzien en zou u enkel prijsstijgingen in rekening kunnen brengen. U moet echter oppassen want de B2B wetgeving die op 1 december 2020 in werking is getreden bepaalt dat wanneer een clausule een kennelijk onevenwicht veroorzaakt in de rechten en plichten tussen partijen deze clausule nietig is. Er is ons tot op heden nog geen rechtspraak bekend die een prijsstijgingsclausule tussen ondernemingen als ongeldig beschouwd maar als u zeker wil zijn dat de clausule geldig is maakt u ze best wederkerig.
Kan ik geen overmacht inroepen?
Maken de enorme prijsstijgingen van de laatste jaren geen overmacht uit?
Neen, spijtig genoeg niet. Overmacht is een onvoorzienbare omstandigheid die het u tijdelijk of definitief onmogelijk maakt om de overeenkomst uit te voeren.
Ook wanneer de prijzen van uw leveranciers zo veel stijgen dat u verlies zou lijden betekent dit niet dat het voor u onmogelijk is om de overeenkomst uit te voeren, en is er dus geen sprake van overmacht.
Maar is het dan niet onredelijk dat u de overeenkomst nog moet uitvoeren?
Imprevisie of hardship?
Als de prijzen van uw leveranciers zo veel stijgen dat het voor u veel moeilijker en duurder wordt om de overeenkomst uit te voeren wordt dit wel eens hardship of imprevisie genoemd. Het komt er op neer dat door onvoorzienbare omstandigheden de uitvoering van de overeenkomst ernstig bemoeilijkt wordt.
In tegenstelling tot overmacht is de imprevisieleer, of hardship, in het Belgische recht niet erkend. Dit betekent dat wanneer u hierop beroep wil doen u dit zelf in de overeenkomst moet voorzien. In een dergelijke clausule kan u regelen wat onder imprevisie valt en wat de gevolgen zijn.
Als laatste redmiddel, wanneer u geen imprevisieclausule heeft voorzien, kan u nog proberen om u te beroepen op de verplichting om een overeenkomst te goeder trouw uit te voeren. (artikel 1134 B.W.) Er is rechtspraak die aanvaardt dat wanneer het contractueel evenwicht wordt verstoort door externe onvoorzienbare omstandigheden, partijen de verplichting hebben om te goeder trouw te heronderhandelen. Dit wordt echter niet in alle rechtspraak aanvaard en geeft geen enkele zekerheid.
Energieprijzen
Met de laatste ontwikkelingen en de oorlog in Oekraïne is het te verwachten dat zowel de prijs van elektriciteit als de gasprijzen weer sterk gaan stijgen. Kan uw leverancier deze prijzen zomaar aan u doorrekenen?
Dit hangt af van uw contract.
Een contract met vaste prijs betekent dat je een vaste prijs afspreekt voor een bepaalde periode. Gedurende die periode kan de leverancier de prijs dan ook niet verhogen. Meestal wordt dit contract na het verstrijken van de duur automatisch verlengd. In principe moet het contract bij een automatische verlenging een contract met een vaste prijs blijven, of de prijs bij de automatische verlenging zelf kan stijgen hangt af van uw contract, maar dit zal meestal wel het geval zijn.
Een contract met variabele prijs is een contract waarbij de prijzen tijdens de duur van het contract kunnen aangepast worden aan de marktprijzen. Wanneer deze prijzen kunnen aangepast worden is in het contract opgenomen.
Het is dus belangrijk dat u nagaat of u een contract met vaste of variabele prijs heeft en nagaat of en wanneer de leverancier de prijs kan verhogen. Ook moet u op de hoede zijn dat een leverancier bij een automatische verlenging van een contract met vaste prijs niet overschakelt naar een contract met variabele prijs. Dit kan in principe niet.
Tips
Om af te sluiten nog een paar samenvattende tips:
- Voorzie een beperkte geldigheidsduur in offertes.
- Voorzie dat de offerte geen aanbod inhoudt en de overeenkomst maar tot stand komt bij aanvaarding door uzelf.
- Voeg een prijsaanpassingsclausule in die bepaalt wanneer en basis van welke op objectieve en controleerbare elementen een prijswijziging kan doorgevoerd worden.
- Voorzie een imprevisieclausule die bij onvoorzienbare omstandigheden die de uitvoering van de overeenkomst ernstig bemoeilijken partijen verplicht om terug te onderhandelen.
- Als u dergelijke clausules in algemene voorwaarden gebruikt zorg er dan voor dat deze voorwaarden tegenstelbaar zijn aan uw klant. Hiervoor moeten de algemene voorwaarden effectief worden overgemaakt (verwijzing naar website is niet voldoende) en moet u kunnen bewijzen dat ze werden aanvaard.
Prijsstijgingen overkomen is misschien niet evident, maar wel mogelijk. Met een aantal goed geformuleerde clausules in uw overeenkomsten of algemene voorwaarden kan u zich goed wapenen tegen hoge prijsstijgingen en zo rampen voorkomen. Wij staan met ons team klaar om samen met u de clausules op te stellen die specifiek voor uw bedrijf de grootste bescherming garanderen.
