Niet iedereen voelt zich (helemaal) thuis in de geslachtsrol, die past bij het geslacht van hun geboorte. In de geboorteakte staat de aanduiding “man” of “vrouw” vermeld, terwijl dit niet noodzakelijk overeenstemt met de innerlijk beleefde genderidentiteit van die persoon. Dit kan gênante situaties, ongewenste vragen en/of vervelende confrontaties met zich meebrengen. Het parlement heeft in 2017 nog een wet uitgevaardigd waardoor het mogelijk wordt de geboorteakte te wijzigen.
Hoe verloopt die procedure?
Wie een aanpassing wenst door te voeren, doet hiervan aangifte bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. De betrokkene moet daarbij een ondertekende verklaring voegen, waarin hij meldt dat hij al enige tijd niet overtuigd is van het geslacht vermeld in de geboorteakte. De ambtenaar dient daarna het verloop van de procedure toe te lichten en biedt een informatiebrochure aan met contactgegevens van transgenderorganisaties.
Het openbaar ministerie (OM) brengt vervolgens binnen drie maanden positief of negatief advies uit. Ten vroegste drie maanden na de aangifte en ten laatste zes maanden nadien, dient de betrokkene zijn verklaring te bevestigen bij de gemeente. Bij positief advies van het OM voert de ambtenaar de wijzigingen door. Bij negatief advies brengt hij de betrokkene hiervan op de hoogte, waarna een beroepsmogelijkheid bij de familierechtbank openstaat.
Onherroepelijke keuze?
In de wet is voorzien dat deze keuze in beginsel onherroepelijk is, tenzij de persoon in kwestie bewijs levert van uitzonderlijke omstandigheden. Hierdoor moeten personen met een fluïde genderidentiteit, van wie de genderidentiteit evolueert na de eerste aanpassing van de registratie van het geslacht in de akte van geboorte, een registratie ondergaan die niet overeenstemt met hun genderidentiteit. Personen met een niet-fluïde binaire genderidentiteit worden daarentegen niet verplicht een registratie te ondergaan die niet overeenstemt met hun genderidentiteit. Om die reden heeft het Grondwettelijk Hof op verzoek van een belangenorganisatie de woorden “onherroepelijk” vernietigd.
Het Hof is van oordeel dat de procedure op zich al gewichtig genoeg is met o.a. de verplichte terbeschikkingstelling van informatiebrochures en een verplichte bedenktermijn van drie maanden. Het is dan ook niet redelijk verantwoord om het herroepen van de doorgevoerde wijzigingen nog verder te bemoeilijken.
m/v/x ?
Voormelde procedureregels blijven echter gebaseerd op een binair systeem: ofwel “man”, ofwel “vrouw”. Nochtans voelt niet iedereen zich (helemaal) thuis in één van beide categorieën. Ook deze ongelijkheid werd aangekaart. Personen met een niet-binaire genderidentiteit worden immers verplicht een registratie van het geslacht in hun akte van geboorte te aanvaarden die niet overeenstemt met hun genderidentiteit. Volgens het Grondwettelijk Hof houdt dit eveneens een discriminatie in.
Het hof suggereert ofwel een categorie toe te voegen, ofwel de aanduiding van het geslacht volledig weg te laten. Zij heeft echter geen bevoegdheid om de wetten zelf aan te passen, want dit komt aan het parlement toe. Voorlopig zijn nog geen wetsvoorstellen ingediend. Nederland heeft recent beslist om vanaf 2024 de aanduiding “man” of “vrouw” van de identiteitskaarten te schrappen. Volgt de Belgische wetgever dit voorbeeld op?
